John Dunstable

John Dunstaple (1390-24 December 1453) was een Engels componist van polyfone muziek uit de late Middeleeuwen en vroege Renaissance. Hij was een van de beroemdste componisten actief in het begin van de vijftiende eeuw, een bijna-tijdgenoot van Leonell Power, en was zeer invloedrijk, niet alleen in Engeland maar op het continent, vooral in de zich ontwikkelende stijl van de Bourgondische School. John Dunstable was een sleutel in het Stylisme van de Bourgondische School omdat hij de universaliteit van morele waarden in zijn muziek bepleitte die elke geloofsovertuiging of cultuur overstegen.

de spelling “Dunstaple” verdient over het algemeen de voorkeur, omdat deze voorkomt in meer dan twee keer zoveel muzikale attributies als die van “Dunstable”.”The few English musical sources are equally divided between” b ” and “p”; however, the contemporary non-musical sources, including those with a claim to a direct association with the composer, spell his name with a ” p.”

leven

John Dunstaple werd waarschijnlijk geboren in Dunstable, Bedfordshire. Zijn geboortedatum is een vermoeden gebaseerd op zijn vroegste overlevende werken (van rond 1410-1420) die een geboortedatum van rond 1390 impliceren. Veel van de details van zijn leven zijn gebaseerd op waarschijnlijk bewijs. Van zijn muzikale opleiding en achtergrond is niets bekend. Hij was duidelijk een hoogopgeleide man, hoewel er geen bewijs is van een associatie met Oxford of Cambridge universiteiten. Hij was de vierde zoon van Hendrik IV van Engeland en de broer van Hendrik V van Engeland. Hij was Regent van Frankrijk van 1423 tot 1429 en vervolgens gouverneur van Normandië van 1429 tot aan zijn dood in 1435. Hij was eigenaar van onroerend goed in Normandië, en ook in Cambridgeshire, Essex en Londen, volgens belastinggegevens van 1436. Na de dood in 1437 van een andere beschermheilige, de weduwe Johanna van Navarra (Koningin Johanna), was hij blijkbaar in dienst van Humfred, Hertog van Gloucester, de vijfde zoon van Hendrik IV. Hij was waarschijnlijk getrouwd, gebaseerd op de gegevens van vrouwen die zijn naam deelden in zijn parochie, en hij bezat ook een landhuis in Hertfordshire.Naast zijn werk als componist had hij een eigentijdse reputatie als astronoom, astroloog en wiskundige (bijvoorbeeld, een boek in de Bodleian Library, grotendeels in de hand van William Worcester, erkent dat bepaalde informatie erin was gekopieerd uit dunstaples geschriften). Sommige van zijn astrologische werken zijn bewaard gebleven in manuscript, mogelijk in eigen hand.

Dunstaple ‘ s banden met de Abdij van St.Albans zijn ten minste tweevoudig. Ten eerste werd de abt John Whethamstede geassocieerd met de hertog van Gloucester, en Dunstaples isoritmische motet Albanus roseo rutilat, mogelijk met een aantal van de Latijnse woorden aangepast door Whethamstede uit een ouder gedicht, was duidelijk geschreven voor St Albans. Dit was naar verluidt voor een bezoek aan de abdij door de hertog van Bedford in 1426. Ten tweede bevatte het plan van Whethamstede voor een prachtige bibliotheek voor de abdij in 1452-53 een set van twaalf gebrandschilderde ramen gewijd aan de verschillende takken van het onderwijs. Dunstaple wordt duidelijk, zo niet indirect, genoemd in een aantal van de verzen die de abt schreef voor elk venster. Deze verzen betroffen niet alleen muziek, maar ook astronomie, geneeskunde en astrologie.Hij stierf op kerstavond 1453, zoals vermeld in zijn grafschrift, dat was in de church of St.Stephen Walbrook in Londen (totdat het werd vernietigd in de Grote Brand van Londen in 1666). Dit was ook zijn begraafplaats. Het grafschrift was opgenomen in het begin van de zeventiende eeuw, en werd in 1904 in de kerk hersteld.In Engeland zijn zeer weinig manuscriptbronnen van dunstaples werken bewaard gebleven, zoals dat ook het geval is voor andere vijftiende-eeuwse componisten. Hoewel Engeland een centrum van muzikale activiteit was, in sommige opzichten zelfs hoger dan de output van de Bourgondische School, werd bijna alle muziek vernietigd tussen 1536 en 1540 tijdens de ontbinding van de kloosters onder Hendrik VIII van Engeland. Als gevolg hiervan moest het grootste deel van Dunstaple ‘ s werk worden teruggewonnen uit continentale bronnen (voornamelijk Noord-Italië en de Zuidelijke Alpen). Aangezien talrijke exemplaren van zijn werken in Italiaanse en Duitse handschriften zijn gevonden, moet zijn bekendheid wijdverbreid zijn geweest. Hij werd geprezen door de Franse dichter Martin Le Franc, die in het massieve versgedicht Le Champion des Dames schreef dat Dunstaple ‘ s contenance angloise (“English countenance or guise”) Dufay en Binchois beïnvloedde. Enkele decennia later, rond 1476, schreef de Vlaamse componist en muziektheoreticus Tinctoris hem als de Fons et origo, de belangrijkste exponent van de nieuwe kunst die ontstaan was bij het Engels.De contenance angloise, hoewel niet gedefinieerd door Martin le Franc, was waarschijnlijk een verwijzing naar Dunstaples stilistische eigenschap van het gebruik van volledige triadische harmonie, samen met een voorliefde voor het interval van de derde. Aangenomen dat hij op het continent was geweest met de hertog van Bedford, zou Dunstaple zijn geïntroduceerd bij het Franse fauxbourdon. Hij leende een aantal van de sonoriteiten en creëerde elegante harmonieën in zijn eigen muziek met behulp van derde en zesde. Samen worden deze beschouwd als bepalende kenmerken van de muziek uit de vroege Renaissance, en zowel le Franc ’s als Tinctoris’ s commentaren suggereren dat veel van deze kenmerken mogelijk zijn ontstaan in Engeland, die rond het midden van de eeuw wortel hebben geschoten in de Bourgondische School.

er zijn twee grote problemen waarmee de hedendaagse musicologen van de vijftiende eeuw worden geconfronteerd: ten eerste, bepalen welke van de vele overlevende anonieme werken door welke componisten zijn geschreven en, ten tweede, het ontrafelen van tegenstrijdige attributies. Dit wordt dubbel zo moeilijk gemaakt in het volgen en verwijzen naar Engelse componisten zoals Dunstable. Schriftgeleerden in Engeland kopieerden regelmatig muziek zonder enige beschrijving, waardoor ze onmiddellijk anoniem werden. Hoewel continentale schriftgeleerden in dit opzicht meer assidious waren, hebben veel werken die in Dunstaples naam zijn gepubliceerd andere, potentieel even geldige, toeschrijvingen in verschillende bronnen aan andere componisten. Deze omvatten Gilles Binchois, John Benet, John Bedyngham, John Forest en, meestal, Leonel Power.

van de werken toegeschreven aan John Dunstaple zijn er slechts ongeveer 50 overgebleven, waaronder twee complete missen, drie onvolledige maar meerdelige missen, 14 afzonderlijke massasecties, 12 complete isoritmische motetten (waaronder de beroemde die de hymne Veni creator spiritus en de sequentie Veni sancte spiritus combineert, en Albanus roseo rutilat zoals hierboven vermeld). Er zijn ook 27 afzonderlijke zettingen van verschillende liturgische teksten, waaronder drie Magnificaten en zeven zettingen van Mariale antifonen, zoals Alma redemptoris Mater en Salve Regina misericordie.

Dunstaple was een van de eersten die een enkele melodie componeerde als cantus firmus. Een goed voorbeeld van deze techniek is zijn Missa Rex seculorum.Er wordt aangenomen dat hij wereldlijke muziek heeft geschreven, maar er kunnen geen liederen in de volkstaal met enige zekerheid aan hem worden toegeschreven. Toch wordt de Franstalige rondeau Puisque m ‘ Amour in twee bronnen toegeschreven aan Dunstaple en is er geen reden om aan zijn auteurschap te twijfelen. De ballade bleef de meer favoriete vorm voor Engelse seculiere liederen op dit moment en er is beperkte kans om te vergelijken met de rest van zijn werk. De populaire melodie o rosa bella, ooit gedacht door Dunstaple, wordt nu toegeschreven aan John Bedyngham (of Bedingham). Maar omdat zoveel van het vijftiende-eeuwse repertoire van Engelse kerstliederen anoniem is en Dunstaple er veel geschreven heeft, achten de meeste geleerden het om stilistische en statistische redenen zeer waarschijnlijk dat sommige van de anonieme kerstliederen uit die tijd van Dunstaple zijn.Dunstaple was waarschijnlijk de meest invloedrijke Engelse componist aller tijden, maar hij blijft een raadsel. Zijn volledige werken werden pas op het vijftigste van zijn dood in 1953 gepubliceerd, maar zelfs sindsdien zijn er werken toegevoegd en van zijn werk afgetrokken. We weten heel weinig van zijn leven en niets van zijn onbetwiste en uitgebreide kennis. Geleerden kunnen slechts een gefundeerde gok maken op het grootste deel van de chronologie van de kleine hoeveelheid muziek die naar ons toe is gekomen. We begrijpen weinig van zijn stijl, waarom hij schreef zoals hij deed, welke artistieke of technische principes zijn componeren begeleidden, hoe zijn muziek werd uitgevoerd, of waarom het zo invloedrijk was.

alle links opgehaald op 15 mei 2018.

• Dunstable biography on hoasm.org
• een onvolledige Discografie