de Duitse regering van Max von Baden vroeg president Woodrow Wilson om een staakt-het-vuren op 4 oktober 1918. “Zowel de Duitsers als de Oostenrijkers maakten duidelijk dat dit geen overgave was, zelfs geen aanbod van wapenstilstand, maar een poging om de oorlog te beëindigen zonder voorwaarden die schadelijk zouden kunnen zijn voor Duitsland of Oostenrijk.”Dit werd afgewezen en de gevechten gingen door. Op 6 oktober werd bekend dat Karl Liebknecht, die nog in de gevangenis zat, een einde eiste aan de monarchie en de oprichting van Sovjets in Duitsland. (32)
hoewel de nederlaag zeker leek, begonnen admiraal Franz von Hipper en admiraal Reinhard Scheer plannen om de Keizerlijke vloot uit te zenden voor een laatste slag tegen de Koninklijke Marine in de zuidelijke Noordzee. De twee admiraals probeerden deze militaire actie op eigen initiatief te leiden, zonder toestemming. Ze hoopten zo veel mogelijk schade toe te brengen aan de Britse marine, om een betere onderhandelingspositie voor Duitsland te bereiken, ongeacht de kosten voor de marine. Hipper schreef: “over een strijd om de eer van de vloot in deze oorlog, zelfs als het een doodslag zou zijn, zou het de basis zijn voor een nieuwe Duitse vloot…een dergelijke vloot is uitgesloten in het geval van oneervolle vrede.”(33)
de marine orde van 24 oktober 1918, en de voorbereidingen om te zeilen leidde tot een muiterij onder de getroffen matrozen. Tegen de avond van 4 November was Kiel stevig in handen van ongeveer 40.000 opstandige matrozen, soldaten en arbeiders. “Het nieuws van de gebeurtenissen in Kiel reisde al snel naar andere nabijgelegen havens. In de daaropvolgende 48 uur waren er demonstraties en algemene stakingen in Cuxhaven en Wilhelmshaven. Arbeidersraden en zeevaardersraden werden gekozen en hadden effectieve macht.”(34)
kanselier Max von Baden besloot de macht over te dragen aan Friedrich Ebert, de leider van de Duitse Sociaaldemocratische Partij. Op een openbare bijeenkomst sloot Philipp Scheidemann, een van Eberts trouwste aanhangers, zijn toespraak af met de woorden: “leve de Duitse Republiek!”Hij werd onmiddellijk aangevallen door Ebert, die nog steeds een sterk gelovige was in de monarchie:” je hebt geen recht om de republiek uit te roepen.”(35)
Karl Liebknecht, die op 23 oktober uit de gevangenis was vrijgelaten, klom op een balkon in het Keizerlijk paleis en hield een toespraak: “De Dag van de Vrijheid is aangebroken. Ik roep de vrije Socialistische Republiek van alle Duitsers uit. We reiken onze hand naar hen uit en vragen hen om de wereldrevolutie te voltooien. Degenen onder jullie die de wereldrevolutie willen, steek je hand op.”Er wordt beweerd dat duizenden handen opstonden ter ondersteuning van Liebknecht. (36)
de Sociaaldemocratische Partijpers vreesde de oppositie van de linkse en antioorlogse Spartacus Liga en trompetteerde met trots hun prestaties: “De revolutie is briljant doorgevoerd… de solidariteit van de proletarische actie heeft alle oppositie vernietigd. Totale overwinning over de hele lijn. Een overwinning mogelijk gemaakt door de eenheid en vastberadenheid van allen die het arbeidershemd dragen.”(37)
Rosa Luxemburg werd op 8 November vrijgelaten uit de gevangenis in Breslau. Ze ging naar Cathedral Square, in het centrum van de stad, waar ze werd toegejuicht door een massale demonstratie. Twee dagen later arriveerde ze in Berlijn. Haar verschijning schokte haar vrienden in de Spartacus League: “ze zagen nu wat de jaren in de gevangenis haar hadden aangedaan. Ze was ouder geworden en was een zieke vrouw. Haar haar, ooit diepzwart, was nu heel grijs geworden. Toch straalden haar ogen van het oude vuur en de energie.”(38)
Eugen Levine ging op sprekende tours ter ondersteuning van de Spartacus League en werd aangemoedigd door de reactie die hij kreeg. Volgens zijn vrouw: “Zijn eerste propagandatocht door het Ruhrgebied en het Rijnland werd bekroond met bijna legendarisch succes… Ze kwamen niet om kennis te maken met communistische ideeën. In het beste geval werden zij gedreven door nieuwsgierigheid, of door een zekere rusteloosheid die kenmerkend was voor de tijd van revolutionaire omwentelingen… Levine werd regelmatig ontvangen met catcalls en uitbarstingen van misbruik, maar hij heeft nooit gefaald om de storm te kalmeren. Hij vertelde me grappig dat hij vaak de rol van een leeuwentemmer moest spelen.”(39)
Ebert maakte zich zorgen over de groeiende steun voor de Spartacus Liga en gaf toestemming voor de publicatie van een sociaaldemocratische partijfolder die hun activiteiten aanvalt: “de schaamteloze daden van Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg besmeuren de revolutie en brengen al haar verworvenheden in gevaar. De massa ‘ s kunnen het zich niet veroorloven om nog een minuut langer te wachten en rustig toe te kijken terwijl deze bruten en hun hangers de activiteit van de Republikeinse autoriteiten lamleggen, de mensen steeds dieper in een burgeroorlog aanzetten en het recht op vrije meningsuiting met hun vuile handen wurgen. Met leugens, laster en geweld willen ze alles afbreken wat hen in de weg durft te staan. Met een onbeschaamdheid die alle grenzen overschrijdt doen ze alsof ze meesters van Berlijn zijn.”(40)
Heinrich Ströbel, een journalist uit Berlijn, vond dat sommige leiders van de Spartacus League hun steun overschatten.: “De Spartakistische beweging, die ook een deel van de onafhankelijken beïnvloedde, slaagde erin een fractie van de arbeiders en soldaten aan te trekken en hen in een staat van voortdurende opwinding te houden, maar bleef zonder greep op de grote massa van het Duitse proletariaat. De dagelijkse bijeenkomsten, processies en demonstraties waar Berlijn getuige van was… misleidde het publiek en de Spartakistische leiders om te geloven in een aanhang voor deze revolutionaire sectie die niet bestond.”(41)
Friedrich Ebert richtte de Raad van Volksafgevaardigden op, een voorlopige regering bestaande uit drie afgevaardigden van de Sociaaldemocratische Partij (SPD) en drie van de onafhankelijke Sociaaldemocratische Partij (USPD). Liebknecht kreeg een plaats in de regering aangeboden, maar hij weigerde, omdat hij beweerde een gevangene te zijn van de niet-revolutionaire meerderheid. Een paar dagen later kondigde Ebert aan dat er op 19 januari 1918 verkiezingen zouden worden gehouden voor een grondwetgevende vergadering. Onder de nieuwe grondwet hadden alle mannen en vrouwen ouder dan 20 jaar de stem. (42)
als gelovige in de democratie ging Rosa Luxemburg ervan uit dat haar partij, de Spartacus League, Deze universele, democratische verkiezingen zou aanvechten. Andere leden werden echter beïnvloed door het feit dat Lenin met geweld een democratisch gekozen Grondwetgevende Vergadering in Rusland had verspreid. Luxemburg verwierp deze aanpak en schreef in de partijkrant: “De Spartacus Bond zal nooit anders dan door de duidelijke, ondubbelzinnige wil van de grote meerderheid van de proletarische massa’ s in heel Duitsland de macht van de regering overnemen, alleen op grond van hun bewuste instemming met de opvattingen, doelstellingen en vechtmethoden van de Spartacus Bond.”(43)
Luxemburg was zich ervan bewust dat de Spartacus League slechts 3.000 leden had en niet in staat was om een succesvolle revolutie te starten. De Spartacus Liga bestond voornamelijk uit ontelbare kleine en autonome groepen verspreid over het hele land. John Peter Nettl heeft betoogd dat ” Spartakus zich organisatorisch traag ontwikkelde… In de belangrijkste steden ontstond pas in de loop van December een georganiseerd centrum… en pogingen om verkiezingsbijeenkomsten van Spartakistische sympathisanten te organiseren binnen de Berlijnse arbeiders-en Soldatenraad leverden geen bevredigende resultaten op.”(44)
Pierre Broué suggereert dat de grote bijeenkomsten hielpen om Karl Liebknecht ervan te overtuigen dat een succesvolle revolutie mogelijk was. “Liebknecht, een onvermoeibare agitator, sprak overal waar revolutionaire ideeën een echo konden vinden… Deze demonstraties, die de Spartakisten noch de kracht noch de wens hadden om te controleren, waren vaak de aanleiding voor gewelddadige, nutteloze of zelfs schadelijke incidenten veroorzaakt door de twijfelachtige elementen die betrokken raakten bij hen… Liebknecht kon de indruk krijgen dat hij meester van de straten was vanwege de drukte die hem toejuichte, terwijl hij zonder een authentieke organisatie zelfs niet de meester van zijn eigen troepen was.”(45)
een conventie van de Spartacus League begon op 30 December 1918. Karl Radek, lid van het Centraal Comité van de bolsjewieken, stelde dat de Sovjetregering zou moeten helpen de wereldrevolutie te verspreiden. Radek werd naar Duitsland gestuurd en op de conventie overtuigde hij de Afgevaardigden om de naam te veranderen in de Duitse Communistische Partij (KPD). De conventie besprak nu of de KPD zou moeten deelnemen aan de komende algemene verkiezingen. Rosa Luxemburg, Paul Levi en Leo Jogiches erkenden allemaal dat een “succesvolle revolutie meer dan tijdelijk afhankelijk was van steun voor bepaalde leuzen door een ongeorganiseerde massa arbeiders en soldaten”. (46) Zoals Rosa Levine-Mayer uitlegde, had de verkiezing “het voordeel om de Spartakisten dichter bij de bredere massa’ s te brengen en hen vertrouwd te maken met communistische ideeën. Evenmin kan een terugslag, gevolgd door een periode van illegaliteit, al was het maar tijdelijk, helemaal worden uitgesloten. Een zetel in het Parlement zou dan het enige middel zijn om communistische propaganda te voeren. openly.It ook kon worden voorzien dat de arbeiders in het algemeen het idee van een boycot niet zouden begrijpen en niet zouden worden overgehaald om afstand te blijven; ze zouden alleen gedwongen worden om op andere partijen te stemmen.”(47)
Luxemburg, Levi en Jogiches en andere leden die aan verkiezingen wilden deelnemen, werden over deze kwestie weggestemd. Zoals Bertram D. Wolfe heeft opgemerkt: “tevergeefs probeerde zij (Luxemburg) hen ervan te overtuigen dat het met hun kleine krachten tegen zowel de Raden als de Grondwetgevende Vergadering ingaan waanzin en een breuk van hun democratisch geloof was. Ze stemden om te proberen de macht te grijpen in de straten, dat wil zeggen door gewapende opstand.”(48)
Emil Eichhorn was benoemd tot hoofd van de politieafdeling in Berlijn. Een activist wees erop: “Als lid van de onafhankelijke Socialistische Partij en een goede vriend van eind augustus Bebel genoot hij een grote populariteit onder revolutionaire arbeiders van alle schakeringen vanwege zijn persoonlijke integriteit en oprechte toewijding aan de arbeidersklasse. Zijn positie werd beschouwd als een bolwerk tegen contrarevolutionaire samenzwering en was een doorn in het vlees van de reactionaire krachten.”(49)
op 4 januari 1919 beval Friedrich Ebert de verwijdering van Emil Eichhorn als hoofd van de politie. Chris Harman, de auteur van The Lost Revolution (1982), heeft betoogd: “De Berlijnse arbeiders groetten het nieuws dat Eichhorn was ontslagen met een enorme golf van woede. Ze vonden dat hij werd ontslagen omdat hij aan hun kant stond tegen de aanvallen van rechtse officieren en werkgevers. Eichhorn reageerde door te weigeren het hoofdkwartier van de politie te verlaten. Hij stond erop dat hij was benoemd door de Berlijnse arbeidersklasse en alleen door hen kon worden verwijderd. Hij zou een besluit van de Berlijnse Executieve van de arbeiders-en Soldatenraden aanvaarden, maar geen ander.”(50)
De Spartacus League gepubliceerd in een brochure die beweerde: “De Ebert-Scheidemann regering voornemens is, niet alleen om zich te ontdoen van de laatste vertegenwoordiger van de revolutionaire Berlijn werknemers, maar om tot een stelsel van dwang tegen de revolutionaire arbeiders.”Er wordt geschat dat meer dan 100.000 arbeiders demonstreerden tegen de plundering van Eichhorn de volgende zondag om aan te tonen dat de geest van November nog niet verslagen is.”(51)
Paulus Levi rapporteerde later dat zelfs met deze provocatie de leiding van de Spartacus League nog steeds geloofde dat ze zich moesten verzetten tegen een openlijke opstand: “de leden van de leiding waren unaniem; een regering van het proletariaat zou niet langer dan twee weken duren… Het was noodzakelijk om alle leuzen te vermijden die zouden kunnen leiden tot de omverwerping van de regering op dit punt. Onze leuze moest in de volgende zin nauwkeurig zijn: opheffing van het ontslag van Eichhorn, ontwapening van de contrarevolutionaire troepen, bewapening van het proletariaat.”(52)
Karl Liebknecht en Wilhelm Pieck publiceerden een folder waarin werd opgeroepen tot een revolutie. “De regering Ebert-Scheidemann is ondraaglijk geworden. De ondergetekenden revolutionaire commissie, die de revolutionaire arbeiders en soldaten vertegenwoordigt, verklaart haar verwijdering. Ondergetekende, revolutionair comité, neemt voorlopig de functies van de regering over.”Karl Radek merkte later op dat Rosa Luxemburg woedend was op Liebknecht en Pieck omdat ze zich lieten meeslepen door het idee om een revolutionaire regering op te richten.”(53)
hoewel er massale demonstraties plaatsvonden, werd er geen poging gedaan om belangrijke gebouwen in te nemen. Op 7 januari schreef Luxemburg in de Die Rote Fahne: “wie gisteren getuige was van de massademonstratie in de Siegesalle, die de prachtige stemming voelde, de energie die de massa’ s uitstralen, moet concluderen dat het proletariaat politiek gezien enorm gegroeid is door de ervaringen van de afgelopen weken…. Maar zijn hun leiders, de uitvoerende organen van hun wil, goed geïnformeerd? Heeft hun vermogen tot handelen gelijke tred gehouden met de groeiende energie van de massa ‘ s?”(54)
generaal Kurt von Schleicher was staflid van Paul von Hindenburg. In december 1919 hielp hij bij de organisatie van de Freikorps, in een poging een Duitse revolutie te voorkomen. De groep bestond uit “voormalige officieren, gedemobiliseerde soldaten, militaire avonturiers, fanatieke nationalisten en werkloze jongeren”. Von Schleicher gaf de linkse fracties en joden de schuld van de Duitse problemen en riep op tot de eliminatie van “verraders van het vaderland”. (55)
de Freikorps deden een beroep op duizenden officieren die zich identificeerden met de hogere klasse en niets te winnen hadden van de revolutie. Er waren ook een aantal bevoorrechte en goed getrainde troepen, bekend als stormtroopers, die niet hadden geleden onder dezelfde discipline, ontberingen en slecht voedsel als de massa van het leger: “ze waren aan elkaar gebonden door een reeks privileges aan de ene kant, en een vechtende kameraadschap aan de andere kant. Ze zouden dit alles verliezen als ze gedemobiliseerd zouden worden-en de kans grijpen om de kost te verdienen door tegen de Roden te vechten.”(56)
Friedrich Ebert, de nieuwe bondskanselier van Duitsland, had ook contact met generaal Wilhelm Groener, die als eerste kwartiermeester-generaal een belangrijke rol had gespeeld in de terugtrekking en demobilisatie van de Duitse legers. Volgens William L. Shirer sloten de SDP-leider en de ” tweede bevelhebber van het Duitse leger een pact dat, hoewel het niet publiekelijk bekend zou zijn voor vele jaren, was om het lot van de natie te bepalen. Ebert stemde ermee in om anarchie en bolsjewisme neer te slaan en het leger in al zijn tradities te handhaven. Groener beloofde daarop de steun van het leger om de nieuwe regering te helpen zich te vestigen en haar doelstellingen te verwezenlijken.”(57)
op 5 januari riep Ebert het Duitse leger en de Freikorps op om een einde te maken aan de opstand. Groener verklaarde later dat zijn doel bij het bereiken van een onderkomen met Ebert was om “een deel van de macht in de nieuwe staat te winnen voor het leger en het officierskorps… om de beste en sterkste elementen van het oude Pruisen te behouden”. Ebert was gemotiveerd door zijn angst voor de Spartacus Liga en was bereid om “de gewapende macht van extreemrechts te gebruiken om de wil van de regering op te leggen aan recalcitrante arbeiders, ongeacht de langetermijneffecten van een dergelijk beleid op de stabiliteit van de parlementaire democratie”. (58)
de soldaten die Berlijn binnenkwamen waren gewapend met machinegeweren en gepantserde auto ‘ s en demonstranten werden met honderden gedood. Artillerie werd gebruikt om het front van het politiehoofdkwartier af te blazen voordat Eichhorn ‘ s mannen het verzet verlieten. “Little quarter werd gegeven aan de verdedigers, die werden neergeschoten waar ze werden gevonden. Slechts enkelen wisten over de daken te ontsnappen.”(59)
op 13 januari 1919 was de opstand verpletterd en werden de meeste leiders gearresteerd. Onder hen waren Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht, die weigerden de stad te ontvluchten, en werden op 16 januari gevangengenomen en naar het hoofdkwartier van Freikorps gebracht. “Na het verhoor werd Liebknecht uit het gebouw gehaald, half bij bewustzijn geslagen met een geweerkolf en vervolgens naar de Tiergarten gereden waar hij werd gedood. Rosa werd er kort daarna uit gehaald, haar schedel werd ingeslagen en toen werd ook zij weggedreven, door het hoofd geschoten en in het kanaal gegooid.”(60)
op de ochtend van de begrafenis van Liebknecht bezocht Käthe Kollwitz het Huis van Liebknecht om sympathie te betuigen aan de familie. Op hun verzoek maakt ze tekeningen van hem in zijn kist. Ze merkte op dat er rode bloemen rond zijn voorhoofd, waar hij was neergeschoten. Ze schreef in haar dagboek: “Ik probeer de Liebknecht-tekening als lithografie… Lithografie is nu de enige techniek die ik nog aankan. Het is nauwelijks een techniek, het is zo eenvoudig. Daarin tellen alleen de essentials.” (61)
