nigdy nie byłem wygnańcem w ścisłym tego słowa znaczeniu. Opuściłem Turcję dobrowolnie-głównie z powodów zawodowych-w 2011 roku, na długo przed rozpoczęciem prześladowań naukowców. Kraj był nadal opisywany jako „częściowo wolny” przez Freedom House Democracy Index, chociaż wczesne oznaki autorytarnego poślizgu reżimu były już wyraźnie widoczne.
reszta to historia. Albo trzymający w napięciu horror z wieloma zwrotami akcji. Podczas gdy ja cieszyłem się pokojem w szwedzkim mieście uniwersyteckim, gdzie na pierwszej stronie bestsellerowej regionalnej gazety Sydsvenskan pojawiła się „tragiczna historia” studenta, który złożył skargę policyjną na lokalnego fryzjera, który przeciął jej rozdwojone końce, Turcja była wstrząśnięta ogólnokrajowymi ruchami protestacyjnymi, rosnącymi ZACISKAMI policji, masowymi czystkami i nieudanym zamachem stanu, zakończonym przez pół tuzina wyborów i zmianę reżimu z parlamentarnego na (super)prezydencki system.
w ten sposób dołączyłem do nowo założonej „WhatsApp diaspora”, małej, ale rosnącej grupy obywateli tureckich w różnych krajach, którzy komunikowali się ze sobą za pomocą przypuszczalnie bezpiecznych zaszyfrowanych aplikacji i wyrażali swoje niezadowolenie poprzez retweetowanie hashtagu du jour. Kiedy w pewnym momencie podczas protestów w parku Gezi w Stambule w 2013 roku udało mi się przyciągnąć gniew armii trolli rządzącej partii AKP poprzez mój aktywizm w mediach społecznościowych, otrzymałem nawet groźby śmierci – więc przez trzy miesiące chodziłem ze specjalnym alarmem, małym czerwonym guzikiem, który musiałem ukryć przed moim trzyletnim wówczas synem.
te wszystkie lata spędzone poza Turcją nauczyły mnie dwóch rzeczy. Po pierwsze, znaczenie bycia na wygnaniu. Nadal nie opisywałbym siebie jako wygnańca, ponieważ byłoby to dodawanie zniewagi do obrażeń setek tysięcy innych, którzy musieli uciekać z domów, często zostawiając swoich bliskich za sobą, po prostu po to, aby uniknąć spędzenia reszty życia za kratkami. Byłem wśród szczęśliwców. Groźby dla mojego życia ustały z dnia na dzień, kiedy rozeszła się wieść, że mój syn jest śmiertelnie chory. Mogłem wjeżdżać i wyjeżdżać z Turcji, aby odwiedzić moją rodzinę, ponieważ nie należałem do grupy” Academics for Peace ” – nazwy nadanej ponad 2000 sygnatariuszom petycji, która domagała się pokojowego rozwiązania trwającego od dziesięcioleci konfliktu między państwem a kurdyjskimi bojownikami PKK. A moja aktywność w imieniu moich kolegów, przyjaciół i innych ofiar naszej autokracji nie przysporzyła mi większych kłopotów.
ale teraz wiem, jak to jest być na wygnaniu. Nie tylko przez doświadczenia znajomych, którzy zostali pozbawieni podstawowych praw i wolności, ale także przez moje własne poczucie straty i nostalgię. Turcja nie była już moim domem. Przekształciła się w coś, co dobitnie nazywano „nową Turcją”, pod quasi-faszystowskimi rządami jednego człowieka. Wreszcie mogłem pojąć głębsze znaczenie linii w powieści Jamesa Baldwina „Pokój Giovanniego”: „nie masz domu, dopóki go nie opuścisz, a potem, kiedy go opuścisz, nigdy nie możesz wrócić.”
co ważniejsze, spojrzenie na sprawy z dystansu pozwoliło mi sformułować własną teorię demokracji w Turcji. Demokracja w Turcji jest jak rosa. Nie wiedziałem, dopóki nie przeprowadziłem badań, że Rosa tworzy się głównie w pogodne noce, gdy odsłonięte powierzchnie tracą ciepło na niebie przez promieniowanie. Następnie powierzchnie te chłodzą otaczające powietrze, a przy wystarczającej wilgotności temperatura spada poniżej „punktu rosy”, a para kondensuje się z powietrza na powierzchnie.
to w zasadzie historia tureckich eksperymentów z demokracją. Wiele czynników musi się zbiegać, aby zaistnieć nawet pozory demokracji: czyste noce, odpowiednia temperatura,wystarczająca wilgotność. Kiedy wszystko się łączy, mamy stosunkowo wolne środowisko polityczne, jak małe oazy kropel wody. Jeśli mamy szczęście, kropelki rozmnażają się, łączą się i stają się sprężyste. Być może protest w parku Gezi był takim momentem. Albo pierwsza kadencja AKP, kiedy partia potrzebowała wsparcia różnych segmentów społeczeństwa i Unii Europejskiej, aby przetrwać wojskową żongernautę. Niestety, potrzeba wiele, aby demokracja się urzeczywistniła, ale niewiele, aby ją rozproszyć. Prosty cios, albo przez wojsko, albo przez wybranego strongmana, takiego jak Recep Tayyip Erdoğan, wystarczy, aby rozbić żmudnie uformowane krople. A demokracja wyparowuje.
widzę niedawne zwycięstwo kandydata opozycji Ekrema Imamoğlu w ponownych wyborach samorządowych w Stambule jako taki moment. Noc była jasna: wojsko zneutralizowało, PKK pokonało, a Güleniści oskarżeni o udział w zamachu stanu z 2016 roku zostali wygnani. Temperatura była odpowiednia: gospodarka nie radziła sobie dobrze, a kryzys z USA w związku z rosyjskimi pociskami S-400 się gotował. Sprzyjający poziom wilgoci został osiągnięty, gdy opozycja utworzyła koalicję pośrednio angażującą Kurdów i zdołała nominować charyzmatyczną, jednoczącą postać, która wystartuje przeciwko żmudnemu kandydatowi AKP. Powierzchnia polityczna została w pełni wystawiona na działanie powietrza, gdy Erdoğan zarządził powtórzenie wyborów. Rankiem 25 czerwca Cała Turcja została pokryta rosą.
wyzwanie przed nami jest ogromne. Erdoğan nie jest zbyt trudny do wstrząśnięcia i pozbycia się kropelek, zanim połączą się w staw. A przecież polityka to nie Termodynamika. Zasady mogą być wygięte lub zmienione. Jeśli chcemy, aby krople wody stabilizowały się i rozprzestrzeniały, musimy je chronić. Jeśli chcemy mieć z powrotem nasz dom – „te rzeczy, te miejsca, tych ludzi, którzy zawsze, bezradnie i w jakiejkolwiek goryczy ducha, kochaliby ponad wszystko”, jak pisał Baldwin – musimy go odzyskać.
• Umut Özkırımlı jest politologiem z Uniwersytetu w Lund w Szwecji, autorem teorii nacjonalizmu: A Critical Introduction
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{{highlightedText}}
- Udostępnij na Facebooku
- Udostępnij na Twitterze
- Udostępnij przez e-mail
- Udostępnij na LinkedIn
- Udostępnij na Pintereście
- Udostępnij na WhatsApp
- Udostępnij na Messenger
