egzegeza:
Ewangelia wg św. Jana 11-12. Kontekst
Rozdział 11 opowiadał historię wskrzeszenia Łazarza (11: 1-44), co spowodowało, że Sobór (znany również jako Sanhedryn) i arcykapłan zaplanowali śmierć Jezusa (11:45-54).
Rozdział 12 rozpoczął się opowieścią o Marii namaszczającej Jezusa w domu Łazarza, namaszczenie, o którym Jezus powiedział, że było „na dzień mojego pogrzebu” (w. 1-8). Arcykapłani spiskują, aby zabić Łazarza, jak i Jezusa, ponieważ „to z jego powodu wielu Żydów dezerterowało i wierzyło w Jezusa”(w. 9-11).
to było po historii Niedziela Palmowa (vv. 12-19), który zakończył się tymi słowami:
„świadczyło o tym tłum, który był z Jezusem, gdy powołał Łazarza z grobu i wskrzesił Go z martwych. Przetoż szedł lud i spotkał się z nim, iż słyszeli, iż ten znak uczynił. Tedy rzekli Faryzeuszowie między sobą: Patrzcież, jako nic nie czynicie. Oto świat poszedł za nim „(w. 17-19).
to uczucie bezsilności w obliczu charyzmatycznej, potencjalnie niebezpiecznej postaci zmusza faryzeuszy do poszukiwania śmierci Jezusa. Jak na ironię, zmartwychwstanie Łazarza doprowadzi do śmierci Jezusa.
” oto świat poszedł za nim!”(w. 19) prowadzi bezpośrednio do następnego wersetu, gdzie niektórzy Grecy przychodzą zobaczyć Jezusa.
Jan 12:20-22. Panie, chcemy zobaczyć Jezusa
20teraz byli niektórzy Grecy wśród tych, którzy poszli na ucztę. 21ci Tedy przyszli do Filipa, który był z Betsaidy Galilejskiej, i pytali go, mówiąc: Panie! chcemy Jezusa widzieć.”22filip przyszedł i powiedział Andrzejowi, a z kolei Andrzej przyszedł z Filipem i powiedzieli Jezusowi.
„a byli niektórzy Grecy wśród tych, którzy szli na ucztę” (w.20). Grecy ci mogą pochodzić z Grecji lub Dekapolu (grupa dziesięciu miast w pobliżu Galilei z dużą ludnością grecką). Biorąc pod uwagę ustawienie Paschy, jest prawdopodobne, że są to żydowscy prozelitowie (obrzezani nawróceni na wiarę żydowską), którzy mają pozwolenie na udział w żydowskich świętach (Księga Wyjścia 12:45, 48). Jest jednak możliwe, że są to „bojaźliwi”-nieobrzezani poganie, którzy czczą Boga Izraela. W obu przypadkach ich pojawienie się tutaj wskazuje na otwartość, jaką Jezus będzie miał dla pogan.
„Ci więc przyszli do Filipa, który był z Betsaidy Galilejskiej” (w.21A). Prawdopodobnie są one przyciągane do Filipa, ponieważ ma on greckie imię (nazwane na cześć założyciela miasta Filippi) i pochodzi z Betsaidy, w pobliżu Dekapolu.
„i zapytał go, mówiąc:” Panie, chcemy zobaczyć Jezusa ” (w. 21B). Jezus stał się dość popularny—faryzeusze narzekają, że cały świat idzie za nim (w.19). Ci Grecy są outsiderami, więc szukają wprowadzenia.
„Filip przyszedł i powiedział Andrzejowi, a z kolei Andrzej przyszedł z Filipem i powiedzieli Jezusowi” (w.22). Ewangelia ta wcześniej utożsamiała Betsaidę z miastem braci Szymona i Andrzeja (1:44). Andrzej jest również imię Greckie (od greckiego, andros, co oznacza człowiek). Filip i Andrzej idą razem, aby powiedzieć Jezusowi o prośbie greka.
to ostatnie, co słyszymy o Grekach. Są oni ważni dla tej historii, ponieważ:
• ich wizyta ilustruje prawdę Oświadczenia faryzeuszy: „Spójrz, świat poszedł za nim” (w. 19).
• ich wizyta skłania Jezusa do ogłoszenia, że kiedy zostanie podniesiony, przyciągnie do siebie „wszystkich ludzi”, co jest oczywistym odniesieniem do pogan (w tym Greków) (w.32).
jednak Jan oczywiście uważa, że dalsza obecność Greków jest niepotrzebna, więc natychmiast znikają z widoku. Jan nie mówi nam, czy kiedykolwiek zobaczyli Jezusa.
Jan 12:23-26. Nadszedł czas
23 Jezus odpowiedział im: „nadszedł czas, aby Syn Człowieczy był uwielbiony.24 zaprawdę powiadam wam: Jeźli ziarno pszenicy nie spadnie na ziemię i nie obumrze, samo zostaje. Ale jeśli umrze, przyniesie wiele owoców. 25 kto kocha swoje życie, straci je. Kto nienawidzi swego życia na tym świecie, zachowa je do życia wiecznego. 26jeśli mi kto służy, niech idzie za mną. Tam, gdzie ja jestem, tam będzie i mój sługa. Jeśli ktoś mi służy, ojciec go uhonoruje.”
” nadszedł czas, aby Syn Człowieczy został uwielbiony ” (w.23). Istnieją trzy wcześniejsze odniesienia w tej Ewangelii do godziny Jezusa:
• w Kanie, Jezus powiedział do matki: „moja godzina jeszcze nie nadeszła „(2: 4).
• w Jeruzalemie „starali się więc go pojmać, ale nikt nie podniósł na niego ręki, bo jeszcze nie nadeszła godzina jego.” (7:30).
teraz wreszcie Jezus ogłasza, że jego godzina nadeszła. Punktem zwrotnym było Wskrzeszenie Łazarza, w odpowiedzi na które świat (w tym ci Grecy) przychodzi szukając Jezusa, co powoduje, że opozycja wobec Jezusa się zaostrza (w.19).
” Syn człowieczy „(w. 23). Tytuł Syn Człowieczy pochodzi z Księgi Daniela 7: 13-14, gdzie starożytny dni (Bóg) dał temu, jako Synowi człowieczemu ” panowanie i chwałę i królestwo, aby mu służyły wszystkie ludy, narody i języki; jego panowanie jest wiecznym panowaniem, które nie przeminie, a królestwo jego, które nie zostanie zniszczone.”Uczeni zgadzają się, że Jezus zamierzał go jako tytuł mesjański.
NRSV tłumaczy zdanie z Księgi Daniela 7: 13 jako” istota ludzka”, a nie ” Syn Człowieczy.”To niefortunne, biorąc pod uwagę znaczenie tytułu, Synu człowieczy. Fraza w Daniel 7:13 to bar enas. Słowo bar oznacza syna, a enas oznacza człowieka.
tytuł, Syn człowieczy, ma tę zaletę, że nie ma żadnych militarystycznych konotacji związanych z tytułem, Mesjasz. Ludzie oczekują, że Mesjasz podniesie armię, wypędzi Rzymian i przywróci wielkie królestwo Dawidowe. Nie mają takich oczekiwań wobec Syna Człowieczego.
częste używanie tego tytułu przez Jezusa w związku z jego męką sugeruje zawoalowany tytuł mesjański. Tytuł ma oczywiście znaczenie dla Jezusa, ale znaczenie nie będzie jasne dla uczniów aż po zmartwychwstaniu.
„być uwielbionym” (doxazo, od doxa) (w.23). Chwała jest charakterystyczna dla Boga i odnosi się do budzącego podziw majestatu Boga. Bóg dzielił tę chwałę z Jezusem.
• oddał chwałę swoim uczniom (Ew. Jana 17.22) i został w nich uwielbiony (Ew.Jana 17.10).
• Duch Prawdy wysławia Jezusa (Ew.Jana 16.13-14).
• Jezus modli się: „Ojcze, Pragnę, aby i oni, których mi dałeś, byli ze mną, gdzie ja jestem, aby ujrzeli chwałę moją, którą mi dałeś, bo Mnie umiłowałeś przed założeniem świata” (Ew. Jana 17: 24).
wkrótce zobaczymy paradoks w pracy, bo świat jest zmienny. Ci, którzy krzyczeli „Hosanna” w niedzielę, wykrzykną „Ukrzyżuj go” w piątek. Nie możemy ufać ani opiniom świata, ani popularności, jaką może on obdarzyć, ponieważ opinie świata nie są zakotwiczone w prawdzie. Naszą najlepszą obroną jest głęboka i dobrze poinformowana wiara.
przeciwnikom Jezusa uda się go zabić, ale ich pozorne zwycięstwo obróci się w proch, gdy Jezus wyjdzie z grobu i zacznie przyciągać wszystkich ludzi do siebie (w.32).
” Zaprawdę, powiadam wam, jeśli ziarno pszenicy nie spadnie na ziemię i nie umrze, pozostaje samo. Ale jeśli umiera, przynosi obfity owoc” (w.24). Jezus wprowadza boski paradoks (paradoks jest stwierdzeniem, które zdaje się przeczyć samemu sobie). Ziarno musi umrzeć, jeśli ma przynosić owoce.
” ten, kto kocha swoje życie, straci je. Kto nienawidzi swego życia na tym świecie, zachowa je do życia wiecznego” (w.25). Jest to drugi wyraz boskiego paradoksu. Ci, którzy kochają swoje życie, stracą je, ale ci, którzy nienawidzą ich życia, zachowają je (Zobacz także Marka 8:35; Łukasza 9:24; 17:33; Mateusza 10:39).
to jest przykład hiperboli-przesady dla efektu. Jezus nie mówi, że szczęśliwi ludzie stracą życie, a ludzie przygnębieni je zatrzymają. Mówi on, że ludzie, których życie jest skoncentrowane na sobie, stracą ich, ponieważ ojciec nie będzie ich szanował (por. w.26). Ludzie, których życie koncentruje się na służbie, nawet kosztem ofiary, będą ich utrzymywać, ponieważ ojciec błogosławi ich życiem wiecznym.
droga do chwały to servanthood. To było prawdziwe dla Jezusa, i to jest prawdziwe dla wszystkich, którzy chcą iść za nim. Podobnie jak Jezus, od nas oczekuje się wierności aż do śmierci i ufności, że Bóg nas obroni.
„jeśli ktoś mi służy, niech idzie za mną” (w. 26A). Synoptyczny wyraz tej idei znajduje się w Wyzwaniu Jezusa, aby wziąć Krzyż i pójść za nim (Ew.Marka 8.34; Ew. Mateusza 16.24; Ew. Łukasza 9.23). Być uczniem Jezusa to iść za nim i stać się sługą, tak jak on stał się sługą.
„gdzie ja jestem, tam i mój sługa będzie” (w.26B). Ostatecznym przeznaczeniem Jezusa jest powrót do ojca, więc stanowi to obietnicę Jezusa, że jego sługa-uczeń dołączy do niego w tej chwalebnej scenerii. Jednak proces, w którym Jezus zostanie uwielbiony, rozpocznie się od Krzyża, więc Jezus mówi również, że sługa-uczeń może spodziewać się cierpienia po drodze.
„jeśli ktoś mi służy, ojciec go uhonoruje” (w.26C). Jest to trzeci wyraz boskiego paradoksu. Bóg będzie czcił sługę, a nie władcę.
Jan 12:27-30. Z tego powodu doszedłem do tego czasu
27″teraz moja dusza jest zmartwiona (Grecki: tetaraktai—z tarasso). Co mam powiedzieć? Ojcze, Ocal mnie od tego czasu? Ale z tego powodu doszedłem do tego tym razem. 28ojcze, wysławiaj imię twoje! I stał się głos z nieba, mówiąc: i ja to uwielbiłem, i zasię chwalę. 29 Przetoż lud, który stał i słyszał, rzekł, że grzmiał. Inni powiedzieli: „Anioł przemówił do niego. 30 Odpowiedział Jezus: nie przyszedł ten głos dla mnie, ale dla was.”
„teraz moja dusza jest zmartwiona” (tarasso) (w. 27A). Jezus jest echem Septuaginty (greckiego tłumaczenia) Psalmu 42: 6, Gdzie Psalmista mówi: „moja dusza jest strącona we mnie.”To greckie słowo, tarasso, zostało użyte wcześniej o 11:33 aby opowiadać o niespokojnej duszy Jezusa przy grobie Łazarza.
„co mam powiedzieć—’Ojcze Ocal mnie od tego czasu '” (w. 27B). Ewangelia ta nie zawiera relacji z historii Getsemane z modlitwą Jezusa: „Ojcze, jeśli to możliwe, niech ten kielich przeminie ode mnie „(Ew. Mateusza 26.39). Pytanie Jezusa jest tutaj najbliższe temu doświadczeniu, jakie ta Ewangelia przynosi.
Jezus odpowiada na swoje retoryczne pytanie z głośnym: „Nie!”dodając,” ale z tego powodu doszedłem do tego czasu „(w. 27C). Zamiast ofiarować modlitwę za własne bezpieczeństwo lub uwielbienie, Jezus modli się:” Ojcze, wysławiaj imię twoje ” (w.28A).
„potem przyszedł głos z nieba” (w. 28B). W tej Ewangelii nie ma relacji o przemienieniu, z jego głosem z nieba. Możemy myśleć o tym incydencie jako o Johannińskim odpowiedniku.
„wysławiałem ją i znowu Wysławiam” (w.28C). Ojciec odpowiada wyraźnie na prośbę syna, zapewniając go, że wychwalał Syna i uczyni to ponownie.
ojciec uwielbił syna we wcieleniu. Pierwsze wersety tej Ewangelii mówią: „Słowo stało się ciałem i żyło między nami. Widzieliśmy chwałę jego, taką chwałę, jak Jednorodzonego Syna Ojca, pełnego łaski i prawdy ” (1, 14). Ojciec uwielbił również syna podczas Przemienienia Pańskiego (9,28-36).
ojciec ponownie uwielbi syna przy Krzyżu i otwartym grobie—i w dniu jego powrotu (Łk 9:26).
„tłum więc, który stał i usłyszał to (głos z nieba), powiedział, że grzmiało. Inni mówili: „Anioł przemówił do niego” (w. 29). Tłum nie wie, co zrobić z głosem. W swoich spekulacjach nie uwzględniają możliwości, że może to być głos Boga. Tak dawno Izrael nie słyszał proroczego głosu (z wyjątkiem niedawnego głosu Jana Chrzciciela), że rabini nauczają, że najlepszym, czego mogą się spodziewać aż do przyjścia Mesjasza, jest bath qol (dosłownie „córka głosu”)—zwykłe echo boskiego głosu (Kostenberger, 382).
Jezus odpowiada: „ten głos nie przyszedł dla mnie, ale dla Was” (w. 30). Jak głos może być dla dobra tłumu, jeśli go nie zrozumieją?
• po drugie, uczniowie zapamiętają głos. Chociaż nie rozumieją tego w tej chwili, to po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa głos ten nabierze nowego znaczenia. Często w naszym chrześcijańskim dążeniu rozumiemy dopiero po upływie czasu. Niektóre rzeczy stają się jasne w miarę dojrzewania duchowego. Inni staną się jasne tylko wtedy, gdy zobaczymy Boga twarzą w twarz.
Jan 12:31-33. Jeśli zostanę wyniesiony z ziemi
31″teraz jest sąd tego świata. Teraz książę (Grecki: archon) tego świata zostanie wyrzucony (Grecki: ekblethesetai-z ekballo). 32I jeźlim wywyższony z ziemi, przyciągnę wszystek lud do siebie.”33ale powiedział To, oznaczając, jaką śmiercią powinien umrzeć.
„Teraz jest sąd tego świata. Teraz książę tego świata zostanie wygnany” (w.31). Podwójne „teraz” wiąże się z zapowiedzią Jezusa: „nadszedł czas „(w. 23).
myślimy o tym, że Bóg wydał sąd nad światem w czasie powtórnego przyjścia Jezusa, ale Jezus mówi, że sąd już się rozpoczął.
w tym wersecie dwukrotnie mówi o ” tym świecie „i przypomina nam się, że wcześniej powiedział:” tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne.” (3:16). Podczas gdy jesteśmy kuszeni, aby traktować werset 3:16 jako obietnica powszechnego zbawienia, Jezus kontynuował:
„kto w Niego wierzy, nie jest sądzony. Kto nie wierzy, został już osądzony, ponieważ nie uwierzył w imię Jednorodzonego Syna Bożego. Tenci jest sąd, że światłość przyszła na świat, a ludzie bardziej umiłowali ciemność niż światłość; albowiem złe były uczynki ich. Każdy bowiem, kto czyni zło, nienawidzi światłości, a nie przychodzi do światłości, aby się nie ujawniły sprawy jego. Ale ten, kto czyni prawdę, wychodzi na światłość, aby objawiły się jego uczynki, że się one w Bogu dokonały” (3:18-21).
teraz, gdy „nadszedł czas” (w.23), ofiara Jezusa na krzyżu wyjaśnia obecność zła pośród nas. Ludzie tego świata będą sądzeni na podstawie ich decyzji, aby przyjść lub nie przyjść do światła.
„teraz książę (Grecki: archon) tego świata zostanie wyrzucony” (ekblethesetai—z ekballo) (w.31). Greckie słowo archon oznacza władcę i jest używane w odniesieniu do ludzi na stanowiskach władzy, czy to cywilnych, czy religijnych. Jednak w tym wersecie jest jasne, że Jezus mówi o demonicznej mocy, która została potępiona (16:11) i zostanie wyrzucony przez moc śmierci i zmartwychwstania Jezusa (Zobacz także 14: 30). Do tej pory Jan używał słowa archon w odniesieniu do żydowskich władz, które, z wyjątkiem Nikodema, były wrogie Jezusowi (3:1; 7:26, 48).
podczas uwielbienia Jezusa, On przejmie władzę nad kosmosem-światem—światem, który stoi przeciwko Bogu (Ridderbos, 438).
ostatnim razem, gdy słyszeliśmy słowo ekballo, „Żydzi” – czyli przywódcy żydowscy-odpowiadali ślepemu, który ośmielił się odpowiedzieć na ich wrogie przesłuchanie, dając świadectwo o Jezusie: „gdyby ten człowiek nie był od Boga, nic nie mógłby uczynić” (9:33)—więc go wypędzili (exebalon—z ekballo) (9: 34). Ale teraz Jezus mówi, że będzie to władca tego świata—prawdopodobnie włączając w to władców religijnych, którzy odrzucili Jezusa—który zostanie ekballo (wyrzucony).
„a ja, jeśli zostanę podniesiony z ziemi, przyciągnę wszystkich ludzi do siebie” (w.32). To już trzeci raz, gdy Jezus mówi o tym, że został wyniesiony (3:14; 8:28). Jest jasne, że mówi on o krzyżu, ponieważ w 3:14 rysuje on równoległość między jego podniesieniem a Mojżeszem podnoszącym węża na słupie. Dla każdego, kto o tym zapomina, Jan dołącza wyjaśnienie, że „powiedział To, oznaczając, jaką śmiercią ma umrzeć” (w.33).
jednak będąc wywyższonym, Jezus również doświadczy wywyższenia. Jego podniesienie na krzyżu będzie aktem posłuszeństwa woli Ojca—wypełnieniem misji, dla której Jezus przyszedł na ziemię (w.27). Przez swoją śmierć Jezus „przyciągnie wszystkich ludzi do siebie” (w.32).
„wszyscy ludzie” „Nie jesteśmy uczniami drugiej klasy na odległość, urodzonymi w niewłaściwym czasie w niewłaściwym miejscu” (Craddock, 164).
wyrażenie „wszyscy ludzie” nie sugeruje powszechnego zbawienia bardziej niż słowa Jezusa w 3:16. Zamiast tego, świadczy o tym, że Jezus otworzył drzwi do królestwa Bożego dla wszystkich ludzi. To, czy będzie to skuteczne dla konkretnej osoby, zależy od odpowiedzi tej osoby.
„ale powiedział To, oznaczając, jaką śmiercią powinien umrzeć” (w.33). Podczas gdy reszta świata była w stanie zobaczyć władzę tylko w jej tradycyjnych formach (pieniądze, siła militarna, wpływy polityczne itp.), Jezus ujrzał moc w krzyżu. Historia pokazała, że jego wizja była prawdziwa. Jego cierpienie i ofiara rzeczywiście przyciągnęły do niego ludzi-ludzi każdej rasy, narodu i płci.
władze Żydowskie, które wzywały do śmierci Jezusa, wkrótce zobaczą, jak ich Świątynia zostanie zrównana z ziemią, a ich naród zrujnowany. Rzym, personifikacja światowej władzy, wkrótce spadnie na barbarzyńców. Ale Jezus, który wybrał drogę cierpienia i służebności, powołał do istnienia królestwo, które przetrwało tam, gdzie wszystko inne upadło. Wyrafinowanie pogardza Chrystusa i tyrani zabijają jego uczniów, ale Kościół przetrwał każdą krytykę i przeżył każdego tyrana.
cytaty z Pisma Świętego pochodzą ze świata Biblia angielska (WEB), domena publiczna (bez praw autorskich) współczesne angielskie tłumaczenie Biblii. Światowa Biblia angielska jest oparta na amerykańskiej wersji standardowej (ASV) Biblii, Biblii Hebraica Stutgartensa Starego Testamentu i greckiego tekstu Nowego Testamentu. ASV, który jest również w domenie publicznej ze względu na wygasłe prawa autorskie, był bardzo dobrym tłumaczeniem, ale zawierał wiele archaicznych słów (hast, shineth itp.), które zostały zaktualizowane w sieci.
Bibliografia:
Barclay, William, the Daily Study Bible,” The Gospel Of John”, Vol. 2 (Edinburgh: The Saint Andrew Press, 1955)
Beasley-Murray, George R., Word Biblical Commentary: John (Nashville: Thomas Nelson Publishers, 1999)
Borchert, Gerald L., New American Commentary: John 12-21, Vol. 25b (Nashville: Broadman Press, 2002)
Brown, Raymond, The Anchor Bible: The Gospel According to John I-XII (Garden City: Doubleday, 1966)
Bruce, F. F., The Gospel Of John (Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 1983).
Bruner, Frederick Dale, the Gospel Of John: a Commentary (Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 2012)
Burridge, Richard A. in Van Harn, Roger (ed.), The Lectionary Commentary: Theological Exegesis for Sunday ’ s Text. The Third Readings: the Gospels (Grand Rapids: Eerdmans, 2001)
Carson, D. A., The Pillar komentarz do Nowego Testamentu: Ewangelia Jana (Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 1991).
Craddock, Fred R.; Hayes, John H.; Holladay, Carl R.; and Tucker, Gene M., Preaching Through the Christian Year B (Valley Forge: Trinity Press International, 1993)
Gaventa, Beverly R., In Brueggemann, Walter; Cousar, Charles B.; Gaventa, Beverly R. and Newsome, James D., Texts for Preaching: a Lectionary Commentary Based on the NRSV—Year B (Louisville: Westminster John Knox Press, 1993)
Gossip, Arthur John and Howard, Wilbert F., the Interpreter ’ s Bible, Volume 8 (Nashville: Abingdon, 1952)
Guelich, Robert A., Word Biblical commentary: Mark 1 – 8:26 (Dallas: Word Books, 1989)
Hendriksen, William, New Testament commentary: John (Grand Rapids: Baker Book House, 1953)
Howard-Brook, wes, Becoming the Children of God: John ’ s Gospel and Radical Discipleship (New York: Maryknoll, 1994).
Keener, Craig S., The Gospel Of John: a Commentary, Volume I (Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers, 2003)
Kostenberger, Andreas J., Baker Exegetical Commentary on the New Testament: John (Grand Rapids: Baker Academic, 2004)
Kruse, Colin G., Tyndale New Testament Commentaries: John, Vol. 4 (Downers Grove, Illinois: InterVarsity Press, 2003)
Lincoln, Andrew T., Black ’ s New Testament Commentary: The Gospel According to John (London: Continuum, 2005)
Marcus, Joel, The Anchor Bible: Mark 1-8 (New York: Doubleday, 1999)
Moloney, Francis J., Sacra Pagina: The Gospel Of John (Collegeville: The Liturgic Press, 1998)
Morris, Leon, The New International Commentary on the New Testament: The Gospel According to John do Jana (Grand Rapids: WM. B. Eerdmans Publishing Co., 1995).
O 'Day, Gail R., The New Interpreter’ s Bible, Volume IX (Nashville: Abingdon, 1995)
Palmer, Earl F., The Book That John written (Vancouver: Regent College Publishing, 1975)
Ridderbos, Herman (translated by John Vriend), The Gospel Of John: a Theological Commentary (Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 1997)
Sloyan, Gerald, „John,” Interpretation (Atlanta: John Knox Press, 1988)
